Vài gợi ý để giải toán lai.(môn sinh)

Trong đề thi môn Sinh, số
điểm về bài tập chiếm 30 -
40%. Tuy vậy, bài tập được
xem là dễ kiếm điểm nhất. Bởi
lẽ, bài tập thường không đòi
hỏi nhiều về trí nhớ như các câu hỏi lý thuyết.
Mặt khác, theo cách ra đề hiện
nay, bài tập trong đề thi có
mức độ khó vừa phải, không
lắt léo. Tuy thế, nếu các em
không có phương pháp làm bài hợp lý thì có thể sẽ dễ bị
bối rối, sa đà trong cách làm
nên việc giải trở nên chậm
chạp và do đó không còn
nhiều thì giờ để suy nghĩ,
nghiền ngẫm làm các câu lý thuyết.
Bài tập Sinh học ở cấp phổ
thông có thể chia ra làm 8
nhóm như sau: bài tập sinh
thái, toán ADN, toán nhiễm
sắc thể, toán lai, toán đột biến gen, toán đột biến NST, toán
phả hệ và toán quần thể. Đề
thi thường cho bài tập thuộc 5
nhóm sau. Trong các nhóm
bài tập này nhóm bài tập đột
biến NST (nhất là đột biến số lượng NST), phả hệ và bài tập
quần thể đều được vận dụng
hiểu biết về lai 1 cặp gen để
giải.
Sau đây là vài gợi ý để làm bài
về toán lai và vận dụng lai 1 cặp gen trong toán đột biến số
lượng NST.
Đối với toán lai
Các em cần nắm vững cách
biện luận để nhận ra được quy
luật di truyền và thông thạo quy tắc viết giao tử đối với 1 kiểu
gen phức tạp (khi bài toán cho
phối hợp nhiều quy luật với
nhau).
Có thể các em dùng thể thức
sau đây để biện luận: 1. Xét riêng từng cặp tính trạng
để xác định là do 1 cặp gen
quy định hay do 2 cặp gen quy
định (nếu đề bài cho thì bỏ
qua bước này).
+ Nếu do 1 cặp gen thì phải tìm biết tính trạng trội lặn, gen
nằm trên NST thường hay
NST giới tính X (gen trên NST
X khi 2 phép lai thuận nghịch
cho kết quả khác nhau, hoặc
có hiện tương di truyền chéo hoặc phân bố kiểu hình khác
nhau ở hai giới đực - cái) rồi
quy ước gen.
+ Nếu do 2 cặp gen thì phải
xác định là có 1 cá thể cho
được 4 loại giao tử. Sau đó nêu ra kiểu tương tác gen.
2. Xét chung đồng thời 2 cặp
tính trạng để xác định gen quy
định loại tính trạng này "nằm
riêng" ở cặp nhiễm sắc thể
khác hay “nằm chung" trên cùng 1 cặp nhiễm sắc thể so
với gen quy định loại tính trạng
kia.
Ví dụ: Cơ thể dị hợp kép Aa,
Bb
- Nếu cho 4 loại giao tử tỷ lệ bằng nhau hoặc giao tử mang
gen lặn ab = 1/4 thì 2 cặp gen
đó "nằm riêng"
- Nếu cho 2 loại giao tử tỷ lệ
bằng nhau hoặc giao tử mang
gen lặn ab = 1/2 thì 2 cặp gen đó "nằm chung" và liên kết
hoàn toàn.
- Nếu cho 4 loại giao tử tỷ lệ
không bằng nhau hoặc giao tử
mang gen lặn ab khác (nhỏ
hoặc lớn hơn) 25% thì 2 cặp gen đó "nằm chung" và có
hiện tượng hoán vị gen.
Nếu gen "nằm chung" thì phải
xác định kiểu gen dị hợp kép
thuộc kiểu gen đồng (AB/ab)
hay kiểu gen đối (Ab/aB). Nếu có hoán vị gen thì tìm tần số
hoán vị gen. Sau cùng là viết
sơ đồ lai theo yêu cầu của đề.
Đối với toán đột biến số lượng
nhiễm sắc thể
1. Cần thông thạo về thành phần gen và tỷ lệ mỗi loại giao
tử hữu thụ (đặc biệt giao tử
mang gen lặn)
Chỉ những cây dị bội hoặc đa
bội chẵn mới cho được giao
tử có sức sống để tham gia thụ tinh (giao tử hữu thụ). Kiểu
gen của những cây này gồm 3
gen (ví dụ tam nhiễm Aaa)
hoặc 4 gen (ví dụ AAaa).
+ Giao tử hữu thụ của cây tam
nhiễm (ví dụ Aaa) gồm loại mang 2 gen: 2/6 Aa, 1/6 aa và
loại mang 1 gen: 1/6 A, 2/6 a.
+ Giao tử hữu thụ của cây tứ
nhiễm hoặc cây tứ bội (ví dụ
AAaa) chỉ gồm loại mang 2
gen: 1/ 6 AA, 4/6 Aa, 1/6 aa. 2. Cách biện luận tìm kiểu gen
của cây bố mẹ: có thể qua 3
bước biện luận như sau:
+ Dựa vào tỷ lệ kiểu hình tính
lặn ở thế hệ con suy ra tỷ lệ
kiểu gen đồng hợp lặn. + Phân tích tỷ lệ kiểu gen đồng
hợp lặn thành 2 thừa số, mỗi
thừa số này là tỷ lệ giao tử
mang gen lặn của 1 bên bố
hoặc mẹ.
+ Căn cứ vào tỷ lệ giao tử mang gen lặn suy ra kiểu gen
có thể có của cây bố mẹ (chú ý
đề bài có thể cho điều kiện để
giới hạn kiểu gen của bố mẹ).
Hạnh phúc chỉ đến bên bạn
nếu bạn biết giữ gìn và trân trọng nó.....!!!!